Witam.
Tym razem w ramach dzielenia się doświadczeniem opiszę, w jaki sposób podejść do redakcji, aby zapewnić jej wysoki poziom. W znacznej mierze będzie to walka z powtórzeniami, ale nie tylko, bo i inne dopieszczanie tekstu. Harmonii, układu, spójności – można rzec melodii w treści. Oczywiście końcowy efekt zależy od stylu autora, stopnia ingerencji i preferencji redagującego, niemniej z odpowiednim podejściem przynajmniej unikniemy pułapek.
Jak już wspomniałem, dużym wyzwaniem jest walka z powtórzeniami i to nie tylko dlatego, że trzeba sobie z nimi poradzić, ale przede wszystkim najpierw trzeba je zauważyć. Co wcale nie musi być takie łatwe, jeśli redaktor się nie przyłoży.
Jak nie widać, to po co się przejmować? – mógłby ktoś zapytać. Problem w tym, że coś, co umknęło przy jednym czytaniu, może okazać się kłującym będem, jeśli spojrzeć na to później. Zwłaszcza, kiedy „przemiela się tony tekstu” i dochodzi zmęczenie.
Właśnie dlatego poniższa procedura pozwala skupić się na wykrywaniu i eliminacji powtórzeń, zabezpieczając się przed wprowadzeniem nowych błędów.
Oczywiście redakcja ma w sobie znacznie więcej niż walka z powtórzeniami. I choć często zmiany zależą od preferencji redaktora, a także stopnia ingerencji w styl, omówię tu i inne aspekty związane z dopieszczaniem tekstu. Tak więc nie tylko przed powtórzeniami, ale i przed niespójnościami czy innymi pułapkami też będziemy się zabezpieczać.
Przedstawiona procedura jest moim autorskim opracowaniem podejścia do redakcji, wynikającym z osobistych doświadczeń w tym zakresie. Zachęcam do dodawania własnych przemyśleń w komentarzach.
Ze względu na dużą ilość informacji związanych z poszczególnymi krokami, ten artykuł pełni rolę podsumowania całego procesu oraz odnośnika do osobnych artykułów (które będą pojawiać się sukcesywnie).
WAŻNA UWAGA: Poniższej procedury nie trzeba wykonywać w pełni sekwencyjnie. Niektóre kroki da się ze sobą przeplatać, co zresztą polecam, bo część zadań wymaga intensywnej pracy intelektualnej, a część nie. Przy dobrej strategii można wydajnie redagować mimo zmęczenia, a nawet pracować zespołowo, z jednoczesnym wykonywaniem zadań. Ale o tym dopiero na końcu.
Poniżej jedynie podsumowanie.
Uwagi ogólne:
– Ten krok jest opcjonalny
– Pracujemy z opcją śledzenia zmian
– Wyszukujemy popularne błędy maszynowo (Ctrl+F)
(nie czytamy pełnego tekstu)
– Wyszukując, pamiętaj o odmianie przez przypadki i szukaj części tekstu
– Jeśli to powtórzenia to pracujemy na nich na zasadach opisanych tutaj
– Jeśli z czymś nie możesz sobie teraz poradzić, to oznacz tekst na potem przez dodanie xxx w kłopotliwym miejscu i idź dalej
(będzie dużo okazji, żeby się tym jeszcze zająć)
– Na tym etapie nie przejmujemy się specjalnie wprowadzeniem błędów
(nie czytamy otoczenia, redagujemy pojedyncze zdania)
Wybrane grupy popularnych błędów do eliminacji:
- Błędna pisownia razem a osobno
- Zła płeć w określeniach zbiorowych
- Wyrazy o podobnym brzmieniu
- Typowe powtórzenia
- Błędy podmiotu i następstwa czasu z imiesłowami przysłówkowymi
- Błędy z przecinkami
- Specyficzne błędy autora
– Brak wydzielenia z prawej zdania podrzędnego
– Brak wydzielenia wyrażeń inicjalnych
– Błędne wydzielanie wyrażeń inicjalnych
– Złe cofanie przecinka (częściej brak)
– Zły przecinek (np. między, niż, zamiast)
Poniżej jedynie podsumowanie.
Uwagi ogólne:
– Pracujemy BEZ opcji śledzenia zmian
– Listę bohaterów i ich synonimów dostarcza autor
– Dodajemy maszynowo @ (Ctrl+H z opcją rozpoznawania wielkości liter)
(np. dla Urszula zastępujemy Urszul na @Urszul)
– Podmieniając wyrażenia, które mogą być pisane małą literą wyszukuj dwukrotnie (z dużej i małej). Przykładowo dla chłopiec zamieniamy:
1. Chłop na @Chłop
2. SPACJAchłop na SPACJA@chłop
Komentarz:
Opisana forma pracy związana jest z tym, że Word przy włączonej opcji śledzenia zmian, podmieniając Urszul na @Urszul jako zmianę nie oznaczy jedynie @, a całe @Urszul (czego nie chcemy).
Inne narzędzia mogą z tym sobie radzić lepiej i w takich można tutaj użyć śledzenia zmian.
Poniżej jedynie podsumowanie.
Uwagi ogólne:
– Przechodzimy po tekście zwracając uwagę jedynie na @
(szukamy maszynowo lub skorolując – ja skroluję)
– Przegląd robimy dwuetapowo:
1. Usuwamy @ tam, gdzie nie ma powtórzeń (BEZ śledzenia zmian)
2. Eliminujemy powtórzenia przy @ (ZE śledzeniem zmian)
Komentarze do drugiego etapu:
– Na tym etapie nie przejmujemy się specjalnie wprowadzeniem błędów
(nie czytamy otoczenia, redagujemy pojedyncze zdania)
– Pamiętaj, że nie trzeba eliminować powtórzeń (szczegóły tutaj)
– Kłopotliwe powtórzenia zostaw na potem wraz z oznaczeniem @
Uwagi ogólne:
– Pracujemy z opcją śledzenia zmian
– Tym razem czytamy uważnie tekst, a nie przeszukujemy
– Znalezione powtórzenia oznaczamy dodając przed nie xxx
– Przy powtórzeniach warto oznaczyć występujące w pobliżu synonimy
– Można od razu wykonać drobne zmiany
– Wstrzymuj się z większymi zmianami
– Warto wprowadzać dodatkowe oznaczenia
(np. xxxsens-, xxxstyl-, xxxzdanie-, xxxczas-, xxxusuń?)
Uwagi ogólne:
– Pracujemy z opcją śledzenia zmian
– Przechodzimy po tekście zwracając uwagę jedynie na xxx
(szukamy maszynowo lub skrolując – ja skroluję)
– Pracujemy z powtórzeniami na zasadach opisanych tutaj
– Pamiętaj, że te trzeba eliminować powtórzeń (szczegóły tutaj)
– Kłopotliwe powtórzenia zostaw na potem wraz z oznaczeniem xxx
– Na tym etapie nie przejmujemy się specjalnie wprowadzeniem błędów
(nie czytamy otoczenia, redagujemy pojedyncze zdania)
Uwagi ogólne:
– Pracujemy z opcją śledzenia zmian
– Pracujemy na obszarach wydzielonych przez xxxx (patrz wydzielanie)
– Wydzielony obszar czytasz wielokrotnie i redagujesz (patrz szczegóły)
– Powtarzając redakcję obszaru, czasem warto przeczytać zdanie wyżej (zwłaszcza w dialogach)
– Niczego już nie zostawiamy na potem. Jak masz problem, to albo zrób sobie przerwę, albo przejdź do innych zadań (patrz uwagi o wydajnej pracy)
– Możesz wstawić komentarze dla korektora, żeby upewnić się, że nie pominie zweryfikowania czegoś
– Pierwsze xxxx wyznacza gdzie zaczynamy po wznowieniu pracy
– Usuwaj xxxx w momencie zakończenia reakcji danego obszaru
– Kończąc pracę upewnij się, że następny akapit jest oznaczony xxxx
(nie trzeba całego tekstu od razu dzielić, i nawet nie zalecam)
Wydzielanie obszarów:
– Obszary wydzielaj, dodając na początku linii xxxx (4 razy x)
– Wydzielony obszar nie może być większy niż objętość ekranu
(masz go w całości widzieć)
– Rozpocznij od wydzielania ekranami na początku akapitów
(wyjątki to dialogi i długie akapity)
– Wydzielając w dialogach, szukaj miejsc gdzie brakuje narracji w co najmniej dwóch kolejnych wypowiedziach, albo gdzie narracja znajduje się między wypowiedziami
– Nie trzeba wydzielać w całym tekście, wystarczy kilka ekranów na przód
(zwykle do zamknięcia większej sekcji np. trwale wydzielonej przez ***)
– W trakcie redakcji nie bój się przesuwać granic aktualnego obszaru
– W trakcie redakcji nie bój się dzielić aktualnego obszaru na mniejsze
(pół ekranu to dużo; każdy akapit może być osobnym obszarem; wciąż warto najpierw podzielić ekranami, potem przeczytać choć raz pełen ekran i dopiero ewentualnie dzielić wgłąb)
– UWAGA: jak wydzielasz miejsce gdzie już jest xxx (bo powtórzenie), to nadal dodaj xxxx+SPACJA
Uwagi ogólne:
– Pracujemy z opcją śledzenia zmian, ALE z wyłączonym podglądem zmian
– Czytamy dokładnie tekst w sposób CIĄGŁY
(nie powtarzamy w kółko obszarów jak poprzednio)
– Niczego nie zostawiamy na potem
(poprawiamy natychmiast i czytamy kilkakrotnie z otoczeniem)
– Przy zmianach WARTO dokonać wyszukiwania w okolicach
(unikamy nowych powtórzeń – szczegóły tutaj)
– Przerywając pracę oznacz aktualne miejsce xxxx, aby łatwo powrócić
– Wznawiają usuń xxxx, żeby nie zostawiać śmieci
Uwagi ogólne:
– Pracujemy jak w kroku 6 (patrz tamtejsze uwagi)
– Rożnica: przy zmianach KONIECZNIE przeszukujesz okolice i czytasz kilkakrotnie z otoczeniem
Uwagi ogólne:
– Jeśli wykonujesz krok zero to w całości przed przejściem dalej
– Krok 1 wykonaj w całości przed przejściem dalej
– Kroki 2-5 można wykonywać jednocześnie, z progresywnym przesuwaniem oznaczeń
– Krok 6 wykonaj w całości po zamknięciu poprzednich
– Krok 7 wykonaj w całości po zamknięciu poprzednich
Komentarze do jednoczesnego wykonywania kroków 2-5:
– Nigdy nie wyprzedzasz kroków
(nie robisz 3tki na obszarze, który nie przeszedł jeszcze 2ki itd.)
– Krok 2gi proponuję robić całymi rozdziałami, jeden przebieg po drugim
– Można oznaczać gdzie skończyło się krok 2gi (@@) – ja nie potrzebuję
– xxxxxxxxxx (długa seria x) oznacza gdzie skończono krok 3
(dalej nie było jeszcze czytania z oznaczaniem powtórzeń)
– Krok 3ci i 4 ty wykonujesz na CAŁYCH obszarach tekstu oryginalnie rozdzielonych pustymi liniami
(nie przerywasz w środku, nie robisz drobnymi partiami, nie wydzielasz własnych obszarów)
– xxxxx (5 razy x) stawiasz na początku każdego bloku poprzedzonego pustą linią, gdy rozpoczynasz na nim krok 3ci
– UWAGA: jak wydzielasz miejsce gdzie już jest xxx (bo powtórzenie), to nadal dodaj xxxxx+SPACJA
– Pierwsze xxxxx (5 razy x) wyznacza gdzie skończono 4kę
– Usuwasz jeden x zaczynając krok 4ty na bloku tekstu.
– Pierwsze xxxx (4 razy x) wyznacza gdzie skończono 5tkę
(ogólnie im mniej x tym bliżej końca)
Praca a zmęczenie:
– Krok 5ty jest najbardziej męczący i warto wykonywać go wypoczętym
– Kroki 2 i 4 wymagają mniej pomyślunku; ewentualne błędy jeszcze wyjdą i masz prawo odpuścić przy problemach. Jak nie dajesz rady z 5tką, to można wskoczyć tutaj
– Krok 3ci można robić będąc mocno zmęczonym, bo nawet jak nie oznaczymy czegoś, to wyjdzie jeszcze potem
Praca w zespole:
– Kroki 5-7 powinni wykonywać doświadczeni ludzie
– Kroki 0-4 można zlecić pomocnikom, praktykantom
– Wydzielając rozdziały do osobnych plików, można zrównoleglić prace
– Przy rozdzielaniu, rozpatrz wykonanie najpierw kroków 0-1 na całości
Z pewnością jest pracowicie, ale jak chcesz osiągnąć jakość, to trzeba się przyłożyć. Mam nadzieję, że mój sposób redagowania tekstu pozwoli Ci osiągać świetne efekty 🙂
Pozdrawiam Michał Podbielski