Artykuł jest częścią cyklu opisującego redakcję tekstu w procesie opracowanym przez Michała Podbielskiego (autora serii fantasy „Wojny żywiołów”). Witam serdecznie 🙂
Pełen proces i odnośniki do pozostałych kroków znajdziesz tutaj.
W tej części zajmiemy się krokiem 1: Oznacz bohaterów.
W trakcie redakcji tekstu będziemy mieli wiele wyzwań, w tym w znacznej mierze powtórzenia. Choć pewne popularne powtórki da się wyszukać maszynowo w kroku zero, to większość jest po prostu sytuacyjna – zależna od rozgrywającej się właśnie akcji. Ale jest pewien wyjątek… Co więcej, bardzo obszerny. Bohaterowie będą powtarzać się wielokrotnie i jesteśmy w stanie łatwo namierzyć ich jeszcze przed czytaniem tekstu. Po co i w jaki sposób?
Zacznijmy od sposobu – jako redaktorowi powinna być Ci dostarczona lista postaci. Oczywiście taką listę tworzy sam autor, który zna fabułę i wie kto odgrywa jakie role. Nawet gdybyśmy nie chcieli zajmować się redakcją w ramach opracowanego przeze mnie procesu, to nadal taki spis postaci z ich krótkimi charakterystykami będzie bardzo przydatny redakcji. Więc na razie załóżmy, że lista zostanie nam dostarczona; jak nie, to jeszcze to skomentuję.
Kolejny kluczowy aspekt to: po co „namierzać” naszych bohaterów? Jak wspomniałem zajmując się dogłębną redakcją, będziemy musieli zwracać uwagę na wiele aspektów, co wcale nie pomaga. Odławiając tę jedną część i eliminując powtórzenia bohaterów już wcześniej, znacznie ułatwimy sobie dalszą pracę, mogąc się skupić na pozostałych sprawach.
Niemniej wyeliminowanie powtórzeń bohaterów to już dwa kroki – najpierw oznaczamy, potem dopieszczamy.
W tej chwili zajmiemy się pierwszym etapem, czyli oznaczaniem wystąpień bohaterów i ich synonimów w tekście. Szczegóły związane z eliminacją powtórzeń, znajdują się w artykule opisującym 2gi krok procesu.
Uwagi ogólne:
– Pracujemy BEZ opcji śledzenia zmian
– Listę bohaterów i ich synonimów dostarcza autor
– Dodajemy maszynowo @ (Ctrl+H z opcją rozpoznawania wielkości liter)
(np. dla Urszula zastępujemy Urszul na @Urszul)
– Podmieniając wyrażenia, które mogą być pisane małą literą wyszukuj dwukrotnie (z dużej i małej). Przykładowo dla chłopiec zamieniamy:
1. Chłop na @Chłop
2. SPACJAchłop na SPACJA@chłop
Komentarz:
Opisana forma pracy związana jest z tym, że Word przy włączonej opcji śledzenia zmian, podmieniając Urszul na @Urszul jako zmianę nie oznaczy jedynie @, a całe @Urszul (czego nie chcemy).
Inne narzędzia mogą z tym sobie radzić lepiej i w takich można tutaj użyć śledzenia zmian.
Warto aby taka krótka charakterystyka była oszczędna w słowach, a jednocześnie nie pomijała kluczowych czynników. Kluczowych czyli wspomnianych już: synonimów, relacji z innymi postaciami, a także cech szczególnych i jeśli to istotne wiekowych (zwłaszcza dla skrajności: starzec, chłopiec, dziewczynka – to świetne synonimy, jeśli nie ma innych starców czy chłopców w okolicy, a do tego podkreślają cechy bohatera).
Jeśli w opisie postaci zauważasz słowa kluczowe, które możesz użyć jako synonimów, to warto je sobie oznaczyć (np. pogrubić). Raz, że przyda się to potem przy eliminowaniu powtórzeń; dwa, że być może zechcesz te słowa pooznaczać za pomocą @.
W najgorszym możliwym scenariuszu nie mamy listy, autor nie chce dostarczyć (nie wiem czemu miałby się opierać, ale załóżmy) i nie mamy jak się o nią skutecznie dopominać. W takim przypadku, po prostu wskakujemy od razu w krok 3ci i na bieżąco sami tworzymy taką listę (porządna redakcja w dużej powieści nie obejdzie się bez notatek na temat postaci). A po zakończeniu kroku 3ciego wracamy do kroków 1 i 2, zanim przejdziemy dalej.
I jeszcze jedna uwaga – gdyby faktycznie tak się zdarzyło, to nie warto samemu oznaczać w kroku 3cim powtórzeń postaci. Szkoda czasu, a i może do błędów to prowadzić (bo nie znajdziemy SPACJAchłop-iec, skoro już było xxxchłopiec).
Nawet jeśli poradzimy sobie z brakiem listy w opisany wyżej sposób to i tak będziemy mieli pod górkę. Nie tylko dlatego, że sami ją przygotujemy. Dodatkowo prace utrudni to, że robiąc krok 2gi, będziemy wówczas już po kroku 3cim (mieliśmy powrót). A to znaczy, że w tekście poza oznaczeniami @, będzie już dużo oznaczeń xxx, przez co może się trochę mienić w oczach. To z całą pewnością nie pomoże, ale i tak lepiej niż gdyby wszystko oznaczyć xxx czy nie oznaczać wcale.
Ale dla uspokojenia – to tylko koło ratunkowe. W normalnych warunkach autor powinien po prostu tę listę dostarczyć.
Nawet jeśli przeskoczono opcjonalny krok zero, to w 2gim mamy prawo zostawić na potem kłopotliwe powtórzenia. W takim przypadku, gdyby wszystko oznaczać tam samo, w 5tym kroku znowu mieszałyby się powtórzenia bohaterów z pozostałymi. A przecież rozpatrujemy tu dwie osobne grupy. Stąd używaj proponowanych oznaczeń, a unikniesz dalszych pułapek.
– Pracujemy BEZ opcji śledzenia zmian
– Dodajemy maszynowo @ (Ctrl+H z opcją rozpoznawania wielkości liter)
(np. dla Urszula zastępujemy Urszul na @Urszul)
– Podmieniając wyrażenia, które mogą być pisane małą literą wyszukuj dwukrotnie (z dużej i małej). Przykładowo dla chłopiec zamieniamy:
1. Chłop na @Chłop
2. SPACJAchłop na SPACJA@chłop
Przypomnę, że nie wyszukujemy pełnych słów, a jedynie ich cześć, tak aby oznaczyć wszystkie odmiany przez przypadki.
Dla każdej postaci oznaczamy (jeśli posiada):
– Imię
– Nazwisko
– Ksywkę\pseudonim
– Wszystkie podane synonimy
– Określenia wiekowe (starzec, malec, chłopiec, dziadek, dziewczynka…)
– Tytuł\stanowisko\rangę\profesję
(hrabia, król, władca, generał, szewc, żołnierz, dygnitarz, skrytobójca…)
Można się nawet pokusić o zaznaczenie z góry SPACJAmężczyzn-a, SPACJAkobiet-a (czy np. nazw klanów, frakcji, narodowości, czy nawet ras w fantasy – to już zależne od konkretnego dzieła). Pamiętajmy o wersjach z dużej i małej litery, gdzie to istotne.
Przy takim mechanicznym oznaczaniu jak najbardziej może dojść do sytuacji, w której będziemy mieli wyróżnione przypadkowe słowa. Np. oznaczając SPACJAstar-zec, automatycznie zaznaczone zostanie również SPACJAstar-czyło. Ale absolutnie nie ma się czym przejmować. Krok 2gi w procesie (usuwanie powtórzeń bohaterów) specjalnie jest dwuetapowy, aby się tym zająć.
Kiedy już przejdziesz całą listę postaci i wszystko co niezbędne zostało oznaczone, to trzeba jeszcze zadbać, czy przypadkiem gdzieś nie mamy kilku @ z rzędu. A rozwiązanie na to jest banalnie proste: podmieniamy (automatycznie i nadal bez śledzenia zmian) wszystkie @@ na @. A jeśli były jakieś trafienia, to powtarzamy nawet kilkakrotnie – dopóki podmiana nie przyniesie żadnych zmian (edytory tekstu podają ilość wykonanych zmian).
Dzięki oznaczeniu postaci, będziemy mogli z łatwością dostrzec ich wszystkie wystąpienia. Tam gdzie nie ma powtórzeń, wystarczy usunąć @. Tam gdzie są, łatwiej z nimi pracować, widząc ich częstotliwość i skupienie. Ale to już temat kolejnego artykułu, opisującego 2gi krok – Wyeliminuj powtórzenia bohaterów.
Jeszcze raz przypominam link do całego procesu i pozdrawiam serdecznie.
Michał Podbielski